طرز کار قطب نما 

•       عقربه قطب نما هنگام باز نمودن درب آن ، آزاد شده و حول محور خود مي‌چرخد و سپس به علت نيروي مغناطيسي كره زمين هميشه در يك جهت معين كه همان قطب شمال مغناطيسي است مي‌استد و آن را به ما نشان مي‌دهد.

•عقربه مذكور هيچگاه اشتباه نمي‌كند مگر آنكه در نزديكي اشياي آهني يا فولادي و يا كابلي قرار گرفته باشد . بنابراين ، هنگام استفاده از قطب نما بايستي مطمئن شويم كه از اشياي انحراف دهنده آن ، بطور كلي دور است.

كاربردهاي قطب نما

•       به كمك قطب نما مي‌توانيم گراي مغناطيسي كليه امتدادهاي مورد نظر را اندازه گرفته و با در دست داشتن گراي مغناطيسي يك امتداد ، جهت يابي بكنيم .

•       در كشتي ها و هواپيماها براي جهت يابي از آن استفاده مي‌شود.

•       در صنايع نظامي كاربرد وسيعي دارد از جمله ديده‌بان‌ها در مناطق عملياتي به كمك آن جهت يابي مي‌كنند.

•       در صنايع مخابرات ، كارهاي پژوهشي و ساختمان قبله نماها به كار برده مي شود.

 

قطب نماي پيشرفته

•       قطب نماهاي پيشرفته كه بيشتر در صنايع مخابرات و امور نظامي به كار برده مي‌شوند، مجهز به سلول‌هاي شب نما مي‌باشند كه حتي در تاريكي شب عمل جهت نمايي را صورت دهند. اين نوع قطب نماها در دوربين‌هاي دو چشمي نظامي ، تانك‌ها ، نفربرها و حتي در ساختمان برخي خودروهاي پيشرفته نيز به كار مي رود .

•از قطب نماهاي پيشرفته در اندازه گيري طول جغرافيايي و عرض جغرافيايي محل نيز استفاده مي‌كنند كه در نقشه خواني ، پياده سازي عمليات نظامي ، ديده باني در مناطق جنگي و ... نقش تعيين كننده دارند.

انواع شمال

•شمال واقعي : هر نقطه اي در سطح زمين که امتداد مستقيم آن به قطب شمال برسد شمال واقعي است. همه خطوط طول جغرافيايي، خطوط شمال واقعي هستند. شمال واقعي معمولاً به وسيله يک (ë)معرف ستاره قطبی روی نقشه نشان داده ميشود

•شمال مغناطيسي : شمال مغناطيسي در جهت قطب مغناطيسي شمال است که به وسيله سوزن جستجوگر شمال در قطب نماي مغناطيسي مشخص ميشود. مکان آن در شمال کانادا است.  شمال مغناطيسي معمولاً به وسيله سوزنه پيکان نشان داده ميشود.

•شمال شبکه : امتداد خطوط عمودی روی نقشه به سمت بالا (شمال شبکه می گویند و با GN نشان داده می شود (Grid North)

شمال مغناطیسی و شمال واقعی

چگونه از قطب نما استفاده کنیم

•روش استفاده بسیار آسان است , ولی برای آنهایی که     می خواهند در مناطق نا آشنا سفر مطمئنی داشته باشند , کافی نمی باشد . اولین چیزی که باید بیاموزید چهار جهت اصلی است :

• شمال (N) ,

•جنوب (S) ,

•شرق (E)

•غرب (W) .

 

 

 

پیدا کردن جهت شمال

قطب‌نما را بايد كاملا صاف و در راستاي افق در دست بگيريد.

 

با حركت پا (و نه دست خود) آنقدر بچرخيد كه شاخص بر علامت شمال منطبق شود. در اين حالت رو به شمال ايستاده‌ايد.

بديهي است دست راست شما شرق، پشت سر شما جنوب و دست چپ شما غرب است.

استفاده از قطب نما به همراه نقشه

 

 

نقشه را روي سطح صافي پهن کنيد. قطب نما را در امتداد خط درجه اي نقشه بگذاريد. نقشه و قطب نما را بچرخانيد تا شمال نقشه يا شمال مغناطيسي قطب نما مطابقت پيدا کند و سوزن قطب نما شمال را نشان دهد.

 

مشخص کردن موقعیت در نقشه توسط قطب نما

•گرای Ïæ äÞØå ãÔÎÕ ÑÇ ÈíÑíÏ ˜å Çíä Ïæ äÞØå åã ÏÑ ÓØÍ Òãíä æ åã ÏÑ Ñæí äÞÔ ÞÇÈá ÑÄíÊ ÈÇÔäÏ.

•äÞÔå ÑÇ ÏÑ æÖÚíÊ ãÔÇÈå äÞØå ÊÚííä ÔÏå Ñæí ÓØÍ Òãíä ÞÑÇÑ ÏåíÏ.

•ÒÇæíå äÞØå A æ äÞØå B ÑÇ ÇäÏÇÒå ȐíÑíÏ. ÇÒ äÞØå A æ B ÎØæØ ãÓÊÞíãí Èå ÓãÊ äÞØå Çí ãÚíä  È˜ÔíÏ. ãÍá ÊáÇÞí Çíä Ïæ äÞØå ãæÞÚíÊ ˜äæäí ÔãÇÓÊ.

مثالی برای تعیین محل خود روی نقشه

•مکان های شاخص محل مثل کوه یا دریاچه را در روی نقشه بیابید.

 

 

 

•مقابل کوه شاخص بأیستید و با قطب نما آن را نشانه گیری کنید و درجه را بخوانید.

 

 

•قطب نما را روی نقشه قرار داده و همان درجه را به سمت شاخص در روی نقشه قرار داده  و با استفاده از خط کش از محل شاخص در نقشه خطی رسم کنید.

 

•به همین روش نقاط شاخص دیگر را نشانه گیری و پس از خواندن درجه ،علامت گذاری و خط رسم کنید .

 

نقطه تلاقی خطوط با هم ، محل شما در نقشه است

چند اصطلاح

•شمال واقعي :خط يا طول جغرافيايي است که به قطب شمال جغرافيايي وصل ميشود.

•قطب شمال مغناطيسي: جهت قطب شمال مغناطيسي توسط عقربه جستجوگر قطب نما نشان داده ميشود. معمولاً توسط انتهاي نيمه عقربه مشخص ميشود.

•تغيير مغناطيسي: اختلاف زاويه بين شمال واقعي و شمال مغناطيسي است.

•قطب مغناطيسي : يک قطب نما، يک آهن رباست که طول شمال مغناطيسي ميگردد و دقيقاً قطب شمال جغرافيايي را نشان نميدهد.

قطب نماي سوزني شناور

            •براي مغناطيسي کردن يک سوزن آن را در يک جهت بر روي پارچه ابريشمي بکشيد.

            •به وسيله کشيدن سوزن روي يک آهن ربا  يا حتي چاقوي خودتان احتمالاً مغناطيسي ميشود.

            •سيمي را دور سوزن بپيچانيد و براي چند دقيقه سر سيم را به ته باتري وصل کنيد به اين صورت سوزن مغناطيسي ميشود.

            •با مالش به موهاي خود سوزن را چرب کنيد. به آرامي سوزن را روي آب راکد يا ظرف آبي بگذاريد. چرب بودن سوزن سبب ميشود که سوزن روي سطح آب شناور بماند. سوزن به آرامي به سمت جهت شمال- جنوب مي چرخد.

قطب نما با تيغه ريش تراش

•يک تيغه از چند لايه فنر متفاوت تشکيل شده است. که با مالش آنها به همديگر ميتوان آنها را مغناطيسي کرد.

کنترل کردن قطب نما به شرح زير است:

•شاخص آن نچسبيده باشد.

•نشانگر نشان دهنده در روي قطب نما خم نشده باشد.

•شيشه و قسمتهاي کريستالي آن نشکسته باشد.

•اعداد روي شاخص خوانا باشد.

•درست بودن آن را در جهتي که ميدانيد امتحان کنيد.

•قطب نما با انحراف بيش از 3 درجه غيرقابل استفاده و دور ريختني است.

•هنگام سفر مطمئن شويد که درب قطب نما به خوبي بسته شده، زيرا درب قطب نما عقربه‌ها را پوشانده و از حرکت و لرزش آنها هنگام سفر جلوگيري ميکند.

تأثيرات فلز و الکتريسيته بر قطب نما

تکنيک نگه داشتن در مرکز

•اين روش از روش جانبي کنترل دقيق تر است.

•* در را باز کنيد تا آن به شکل لبه باز و با پايه درآيد.

•* تا بهترين محل آن را به چشم خود نزديک کنيد.

•* براي داشتن حالتي ثابت شصت خود ر ادر حلقه فرو کنيد.

•* آرنج را محکم به خود نچسبانيد. قطب نما بين کمربند و چانه شما قرار ميگيرد.

•* براي اندازه گيري يک گرا (آزيموت) کل بدن را به سمت شيء بچرخانيد. اشاره گر قطب نما مستقيماً در جهت آن باشد.

•* آن را نگاه کنيد و آزيموت را بخوانيد اين روش مزاياي بيشتري نسبت به تکنيک مشاهده جانبي دارد.

•* کاربرد آن سريعتر و آسانتر است.

•* در هر شرايط آب و هوايي و زميني ناهموار قابل استفاده است.

•* بدون زمين گذاشتن کوله پشتي از آن استفاده ميکنيم.

گرا = آزیموت = قوس افق

 

•زاویه ای است که امتدادها یا خطوط روی زمین با یکی از شمالهای سه گانه بوجود می آورد.

•هر مسیر دو گرای رفت و برگشت دارد

•گرای رفت = گرای اصلی

•گرای برگشت = گرای معکوس

•صفحه قطب نما به 360 درجه تقسیم شده است.

 

 

چند اصطلاح

•درجه : واحد اندازه گیری زاویه است و مقدار آن 360/1 پیرامون دایره است.

•هر درجه 60 دقیقه است و با (O) نشان داده می شود.

•هر دقیقه 60 ثانیه است و با (/) نشان داده می شود.

•و ثانیه با (//) نشان داده می شود.

•میلیم : اگر محیط دایره را به 6400 قسمت مساوی تقسیم کنیم هر قسمت یک میلیم است.

•گراد : واحد اندازه گیری زاویه در سیستم متریک است و اگر محیط دایره را به 400 قسمت مساوی تقسیم کنیم هر قسمت یک گراد است

 

قوس افق و عکس قوس افقي
قوس افق (آزيموت = گرا (

•       آزيموت به عنوان يک زاويه افقي درجهت گردش عقربه ساعت از نقطه ثابت شمال اندازه گيري و مشخص ميشود. هنگام استفاده از قوس افق يا آزيموت نقطه اي به وجود مي‌آيد که تصور ميشود مرکز دايره آزيموت است. آزيموت ها، از حصول محوري که اندازه گيري ميشوند و نامگذاري ميکنند قوس افق مغناطيسي از شمال مغناطيسي عبور ميکند. بنابراين جهت داده شده به دو روش مختلف قابل بررسي است:
(a اندازه گيري به وسيله قطب نما، آزيموت مغناطيسي است.
(b اندازه گيري از نصف النهار در روي نقشه آزيموت واقعي است.
آزيموت برعکس
آزيموت برعکس، مسير و جهت عکس يک آزيموت است.
براي بدست آوردن قوس افق برعکس از يک آزيموت به دو صورت است:
1- اگر آزيموت 180 درجه يا کمتر بودن آن را به اضافه 180 کنيد.
2- اگر آزيموت 180 يا بيشتر بود آن را از 180 کم کنيد. آزيموت برعکس ميتواند بين 0 تا 360 درجه باشد.

چند نمونه قطب نما

قطب نماي تخت آينه دار

 

 

گذر از يک مانع توسط قطب نما

•براي عبور از باتلاق از متد گذر 90 درجه استفاده کنيد. مثلاً در اين حالت شما به سمت شمال (گرای صفر درجه) درحال حرکت هستيد و .

•به سمت شرق (گرای 90 درجه) بچرخيد و (m 100) بپيمائيد.

•دوباره مسير خود را به صفر درجه يا شمال برسانيد و (m 150) بپيمائيد.

•گرا  را به 270 درجه (شرق) برسانيد و (m 100) بپيمائيد.

•دوباره گرا را به صفر درجه برسانيد. شما به راه اصلي خود برگشته ايد.

•در شب شما ميتوانيد از خط 90 درجه شبرنگي روي bezel استفاده کنيد. حلقه bezel را تکان ندهيد.

عبور از مانع

ÇیÇä